EigenZinnig Indisch: Jan Cremer in Zwolle

Museum De Fundatie in Zwolle is in 2013 heropend met een uitbreiding op het dak van het klassieke gebouw. Geen gewone extra etage maar een enorme hypermoderne ellipsvormige koepel, een platgedrukte golfbal, getiteld ”Het Oog”. Een bezienswaardigheid vanaf het eerste uur. In de golfbal bevinden zich twee tentoonstellingsverdiepingen en via een groot venster, het oog, kun je een deel van de Zwolse binnenstad overzien. Een mooi vormgegeven golfbal zowel van buiten als van binnen. Een kunstwerk op zich. Ik ben geen voorstander van moderne aanbouwsels op klassieke gebouwen maar dit is fantastisch gedaan door architect Hubert-Jan Henket.
De reden voor ons bezoek was de overzichtstentoonstelling van het werk van Jan Cremer. Hij is wereldwijd bekend geworden door zijn geruchtmakende boek ”Ik Jan Cremer” uit 1963 maar Cremer is begonnen als kunstschilder en naast het schrijven van boeken heeft hij gefotografeerd én veel werken op canvas vervaardigd. De expositie ”Cremer in Verf 1954 – 2014” is tot en met 23 augustus te zien. Een tentoonstelling met heel veel werken uit zijn hele oeuvre, ruimtelijk ingericht waarbij elk werk goed tot zijn recht komt en met waar het uiteindelijk om gaat: prachtige schilderijen, voor wie van modern en abstract houdt. Abstract maar ook met herkenbare scenes, altijd kleurrijk en visueel indringend. De vaak dikke vegen verf op canvas met jute geven de afbeeldingen extra diepte. Zeer de moeite waard om een reisje naar Zwolle te ondernemen.
Er zijn ook interessante werken van andere beroemdheden te zien onder andere van Picasso en Van Gogh, maar beperkt in aantal vanwege de Cremer expositie. Van Jan Sluijters wordt een hele serie politieke spotprenten uit De Nieuwe Amsterdammer van 1915 – 1919 getoond.

Waarom hier dit verhaal over Jan Cremer?
Ik meld dit op Indisch4Ever omdat één schilderij – een van zijn eerste werken – tamelijk afwijkt van zijn andere werk. Hij heeft het in 1956 geschilderd en het heet ”Portret oud KNIL militair”. Hoe hij op dat thema is gekomen is me niet duidelijk. Misschien via iemand uit zijn omgeving of misschien kende Cremer deze man. In elk geval een erg ongebruikelijk onderwerp voor een 16-jarige. Het portret biedt geen verwijzingen naar het KNIL. Geen uniform, hoofddeksel, wapen of onderscheidingsteken. Louter een gezicht. Rood met zwart-grijs haar, dat wel. De verbeelding en het inlevingsvermogen van de kijker worden uitgedaagd. Hoe heet de man? Waarom rood? Wat heeft deze KNIL militair meegemaakt? Hoe ziet hij zijn toekomst? Heeft Cremer zichzelf geprojecteerd in de militair?
Vragen die je zelf mag beantwoorden.

Portret oud KNIL Militair
verf op papier, 100 x 75 cm
Jan Cremer, 1956
foto: Museum De Fundatie

auteur: F.G. Geuther © 2015
Met dank voor de foto aan K. Schuurhuis, Museum De Fundatie
zie ook:   www.hpdetijd.nl/2015-04-23/