Een verslag van Edu van N. en Elmi
Op zaterdag 11 maart 2017 vond in de Openbare Bibliotheek Amsterdam de zesde Indië-lezing plaats.
Thema dit jaar was ‘En toen stond ik er alleen voor’.
De theaterzaal van de Openbare Bibliotheek Amsterdam zat bomvol! Deze Indiëlezing stond in het teken van de vrouwen die in en buiten de kampen zaten tijdens de Japanse bezetting van Nederlands Indië.
Na de welkomstwoorden van Suzanne Rastovac, medewerker communicatie en publieksactiviteiten IHC (Yvonne van Genugten was op vakantie), de directeur van de OBA en de jarige host van de middag Youetta de Jager startte de middag, uiteraard te laat (jam karet toch….)
Robin Block, singer/songwriter heeft een speciaal lied geschreven voor deze middag en vertelde over zijn oma, van wie hij een ‘halve’ rozenkrans heeft gekregen. Na de pauze droeg Block een gedicht voor en verhaalde over de Indo-vlag van Paatje Pfefferkorn.
.
.
Remco Raben, bijzonder hoogleraar koloniale en postkoloniale literatuur- en 
cultuurgeschiedenis van de Universiteit van Amsterdam verduidelijkte in zijn lezing de positie van de vrouwen die niet in de kampen zaten. Vrouwen, die ook vaak moeders waren, werden meer zelfstandig en assertief. Al voor de oorlog zaten zij in allerlei hulpcomité’s. Dit in tegenstelling tot veel vrouwen in de kampen. Internering versterkte het isolement en leidde ook tot apathie en zelfbeklag (uiteraard gold dit niet voor alle vrouwen). Het eerste boek over vrouwen buiten het kamp kwam in 1984 uit (Vogelvrij van Moscou-de Ruyter) en is niet echt gedocumenteerd.
Ook kaartte hij de positie van de Indonesische vrouw aan. Ook zij stonden er plotseling alleen voor en moesten zien te overleven. Hier is geen documentatie over, maar zo’n 35 miljoen Indonesische vrouwen stonden er plotseling alleen voor. Wel waren er grote verschillen tussen de elite en de rest van de bevolking.
En na de ellende van de oorlog kwam de bersiap, voor velen was deze periode gevaarlijker dan de oorlog zelf. De buitenkampers moesten nu voor hun eigen veiligheid de kampen in en werden beschermd door Japanners. 350.000 repatrieerden naar Nederland, 50.000 emigreerden door naar de VS en een klein aantal naar Canada en Australië.
Voor de pauze werden er nog fragmenten vertoond uit de documentaire Buitenkampers. Boekan main-Boekan Main! van Hetty Naaijkens-Retel Helmrich.
De host van de middag, Youetta de Jager, ging in gesprek met Wanda Pelt en Ine Stoltenburgh (de tante van Wanda). Mw. Stoltenburgh is één van de geinterviewden in de documentaire Buitenkampers. Wil, de moeder van Wanda, heeft in 1984 in de VS een lezing gehouden; Why me. Wanda vond, dat haar moeder zonder emotie over de oorlog vertelde, het was meer een opsomming van feiten. Waarschijnlijk kwam dit, omdat de herbeleving te zwaar is en werd op zo’n manier vermeden. Het verhaal van mevrouw Stoltenburgh begon bij aanvang van de oorlog, zij was toen 13 jaar en haar broer Peter 15. Zij ziet hoe haar vader werd weggevoerd en beseft, dat zij nu naast haar moeder moet staan. Dankzij de fruitbomen en de zoete aardappel, etc. in de tuin, hebben zij niet echt honger geleden. Maar toen kwam de Bersiap. Veel mensen zijn op nare wijze om het leven gekomen. De vrouwen en kinderen moesten, voor hun eigen veiligheid, de kampen in. Omdat het convooi vol was en zij de volgende dag uit Soerabaja zouden worden opgehaald is mevrouw Stoltenburgh nog in leven. De oorlog is nooit uit haar beleving verdwenen.
Het koor Malle Babbe sloot deze middag af met een aantal liederen waaronder de ‘Song of Survival’ naar het stemmenorkest van de vrouwen in een japans internerings-kamp op Sumatra. Ook zongen zij de Captives Hymne, het enige lied met tekst. Dit lied werd bij begrafenissen in het kamp gezongen. Uiteraard mocht het Indisch Onze Vader niet ontbreken. Met een samenzang met het publiek werd Burung kaka tua ten gehore gebracht en tenslotte werd er afgesloten met We’ll meet again.
Het dankwoord werd uitgesproken door mevrouw Cor van Drongelen.
De Indië-lezing is een initiatief van Stichting 4/5 mei Comité Amsterdam Zuidoost en wordt georganiseerd in samenwerking met het Indisch Herinneringscentrum en Stichting Gastdocenten WOII, werkgroep Zuidoost-Azië.
Zie de foto’s, Zie de video van 4en5mei Caz
